Đại hội XII của Đảng đang đến gần. Lúc này, đọc kỹ và
suy ngẫm sâu sắc những điều V.I.Lênin căn dặn về xây dựng và bảo vệ Đảng mác
xít cầm quyền có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Kế thừa những tư tưởng của C. Mác và Ph. Ăngghen về
sự cần thiết phải xây dựng một chính đảng độc lập của giai cấp vô sản, V.I.
Lênin với tư cách là "một nhà cách mạng chuyên nghiệp", lãnh
tụ của phong trào công nhân Nga, đã kiên trì thực hiện cuộc đấu tranh tư
tưởng, lý luận nhằm bác bỏ những quan điểm sai trái, phản động với mưu đồ
cố tình xuyên tạc, hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, phá hoại
phong trào công nhân; qua đó, bổ sung, phát triển sáng tạo những tư tưởng của
C. Mác và Ph. Ăngghen cho phù hợp với điều kiện lịch sử mới. Và chính
Người đã trực tiếp tổ chức, thành lập, lãnh đạo Đảng Công nhân dân chủ - xã
hội Nga - một chính đảng vô sản kiểu mới - tiền thân của Đảng Cộng sản Liên Xô
sau này. Đây là "một đảng kiểu mới, thật sự cách mạng
và thật sự cộng sản", khác với tất cả các đảng kiểu cũ ở châu Âu của những
người theo "chủ nghĩa xã hội chân chính" hay theo đuôi "chủ
nghĩa cải lương đại nghị"...
Theo V.I. Lênin, xây dựng và củng cố vững chắc vai
trò lãnh đạo của đảng mácxít kiểu mới của giai cấp công nhân là điều kiện cơ bản hàng đầu, mang ý nghĩa
quyết định sự thành công của sự nghiệp đấu tranh cách mạng, thực hiện khát
vọng giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và
giải phóng con người. Khác với tất cả các tổ chức đảng chính trị đương
thời - những tổ chức không có hình thù rõ rệt, kiểu như một câu lạc bộ, một
thực thể lỏng lẻo, không có trật tự, kỷ cương, kỷ luật; hoạt động không
có nguyên tắc, không có quan hệ ràng buộc về mặt tổ chức, xa rời quần chúng
nhân dân và quản lý đảng viên theo kiểu "thỏa hiệp", "bè
phái" - Đảng Cộng sản mácxít kiểu mới phải là đội tiên phong chính trị chiến đấu có tổ chức và là tổ chức cao nhất,
giác ngộ nhất của giai cấp công nhân; đấu tranh vì mục tiêu độc lập dân
tộc, chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản; thực hiện thắng lợi
sứ mệnh lịch sử toàn thế giới của mình.
Đảng Cộng sản là lương tâm, trí tuệ và
là niềm vinh dự, tự hào của giai cấp công nhân và toàn thể nhân dân lao động.
V.I. Lênin cho rằng, chính Đảng Cộng sản (chứ không phải là đảng chính trị
của các lực lượng nào khác) có ý thức trách nhiệm rõ ràng về việc đưa lý luận
khoa học, cách mạng vào phong trào công nhân, trực tiếp lãnh đạo,
định hướng chính trị và tổ chức giáo dục, động viên giai cấp công nhân và quần
chúng nhân dân hành động cách mạng, nhằm thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình là
đấu tranh vứt bỏ mọi gông xiềng, xích sắt, xóa bỏ mọi hình thức áp bức,
bóc lột, bất công; giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải
phóng xã hội, giải phóng con người,..., xây dựng xã hội mới - xã
hội xã hội chủ nghĩa: hòa bình, ấm no, tự do, hạnh phúc!
Do đó, mỗi đảng viên cộng sản cũng như toàn bộ Đảng
Cộng sản, từ trung ương đến cơ sở phải ý thức rõ ràng về vị
trí, vai trò, nhiệm vụ chính trị và sự tiên phong, gương mẫu của mình trước
giai cấp và không được lẫn lộn đảng với toàn bộ giai cấp hoặc đồng nhất Đảng
Cộng sản là giai cấp công nhân như V.I. Lênin đã cảnh báo: "Không được lẫn
lộn đảng, tức là đội tiền phong của giai cấp công nhân, với toàn bộ giai
cấp".
Người vạch rõ: "Chỉ có đảng cộng sản, nếu nó
thực sự là đội tiền phong của giai cấp cách mạng, nếu nó bao gồm những đại biểu
ưu tú nhất của giai cấp đó, nếu nó gồm tất cả những chiến sĩ cộng sản hoàn toàn
có ý thức và trung thành, có học vấn và được tôi luyện bằng kinh nghiệm đấu
tranh cách mạng bền bỉ, nếu nó biết gắn liền với toàn bộ cuộc sống của giai cấp
mình và thông qua giai cấp đó, gắn liền với tất cả quần chúng bị bóc lột và
biết làm cho giai cấp và quần chúng đó tin tưởng hoàn toàn vào mình, - chỉ có
một đảng như vậy mới có thể lãnh đạo được giai cấp vô sản trong cuộc đấu tranh
cuối cùng, kiên quyết nhất, thẳng tay nhất chống lại tất cả mọi thế lực của chủ
nghĩa tư bản", những tệ nạn, thói hư, tật xấu của nó.
Trong quan điểm lý luận cũng như trong chỉ đạo thực
tiễn cách mạng, V.I. Lênin đều khẳng định rằng: Một Đảng Cộng sản thực sự cách mạng sẽ trở thành nhân tố bảo đảm thực
hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, nếu như những
đảng viên của đảng đó thấm nhuần sâu sắc và giác ngộ mục tiêu,
lý tưởng cách mạng, nắm vững đường lối, chủ trương của Đảng, tự nguyện suốt
đời phấn đấu, hy sinh cho sự nghiệp đấu tranh cách mạng vẻ vang của Đảng vì
sự nghiệp giải phóng con người thoát
khỏi sự "tha hóa",
bất công, đói nghèo, đem lại hạnh phúc cho giai cấp công nhân và toàn
thể nhân dân lao động. Muốn vậy, trong đảng
phải có sự thống nhất về chính trị, tư tưởng, tổ chức và cán bộ.
Chính sự thống nhất này đã, đang và sẽ luôn đặt ra như "là sự sống
còn - một mệnh lệnh tối cao của cuộc sống", đòi hỏi Đảng Cộng
sản phải có nguyên tắc tổ chức khoa học và cách mạng, phải dựa trên
"một lý luận tiền phong hướng dẫn
thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiền phong". Có như vậy, Đảng mới thực sự trong sạch vững
mạnh, có uy tín và sức chiến đấu cao. Đó là điều kiện chắc chắn nhất
để Đảng Cộng sản có uy tín, xứng tầm là đội tiền phong gương mẫu của
giai cấp công nhân, hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử toàn thế
giới của mình.
Bám sát thực tiễn đấu tranh cách mạng của
phong trào công nhân và dựa vào nguyên tắc tập trung dân chủ mà
C. Mác, Ph. Ăngghen đề ra, V.I. Lênin đã phát triển toàn diện nguyên tắc đó và
khẳng định rằng, tập trung dân chủ không chỉ là nguyên tắc tổ chức xây dựng
đảng mácxít kiểu mới mà còn là nguyên tắc mang tính khoa học trong quản lý nhà
nước, tổ chức cộng đồng, chỉ đạo các hoạt động cách mạng có văn hóa, có bản
lĩnh và trí tuệ, có kỷ cương, đoàn kết thống nhất. Thực chất của nguyên tắc này
là kết hợp hữu cơ giữa chế độ tập trung với chế độ dân chủ triệt để vốn có của
giai cấp công nhân, bắt nguồn từ những đòi hỏi của nền sản xuất đại công nghiệp
với trình độ khoa học, công nghệ
tiên tiến, hiện đại. Từ trong bản chất,
nguyên tắc tập trung dân chủ loại bỏ hoàn toàn khuynh hướng vô chính phủ, sự
thiếu thống nhất về lãnh đạo, chỉ đạo của các tổ chức, bộ phận, cá
nhân phá hoại sự thống nhất ấy, đồng thời cũng loại bỏ khuynh hướng độc đoán,
chuyên quyền, gia trưởng, cục bộ, bản vị, tham nhũng, lãng phí và quan liêu
mà một số lãnh tụ của các đảng chính trị khác cũng như một số đảng
viên cộng sản đã bị thoái hóa, biến chất thường mắc phải.
Theo V.I. Lênin, nguyên tắc tập trung dân chủ hoàn
toàn không phải là sự tự phát, những biểu hiện ngẫu hứng, cứng nhắc, đơn
độc của một cá nhân hay một nhóm người đầy thiên kiến, hẹp hòi, mà
là cả một quá trình và kết quả của lao động trí tuệ, một sự gạn lọc tinh
chất nhất, một sự sáng tạo triệt để nhất để dân chủ trở thành sức
sống, có tác dụng thúc đẩy sự
phát triển, cải tạo thực tiễn vì sự tiến bộ xã hội.
V.I. Lênin khẳng định, nếu không có chế độ tập trung dân chủ thì Đảng Cộng
sản không thể là đội tiền phong chiến đấu có tổ chức và là tổ chức cao
nhất của giai cấp công nhân và nhân dân lao động; Đảng không thể tránh khỏi bị
chia rẽ, tản mạn, mang tính cục bộ; thoái hóa về tư tưởng chính trị, suy
đồi về đạo đức cách mạng và lối sống văn hóa. Người còn chỉ rõ:
ai đó tự thừa nhận mình là đảng viên của Đảng Cộng sản mà lại phủ nhận nguyên
tắc tập trung dân chủ, nghĩa là phủ nhận tính tổ chức và kỷ luật của đảng thì
người ấy đã rơi vào chủ nghĩa cơ hội, xét lại và đang biến Đảng Cộng sản
thành" câu lạc bộ tranh luận"; và chính nó là biểu
hiện rõ ràng nhất về sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức và
lối sống.
Rõ ràng là, nếu phá vỡ nguyên tắc tập trung dân chủ
thì coi như tính chất và bản chất của Đảng Cộng sản đã bị tổn hại và đảng
đứng trước nguy cơ tan rã, không thể trở thành đội tiền phong gương mẫu - bộ
tham mưu chiến đấu có tổ chức và là tổ chức cao nhất của giai cấp công
nhân, và đương nhiên, đảng không có khả năng vạch ra một cương lĩnh hành động,
một đường lối cách mạng triệt để, khoa học, cách mạng; không có sức mạnh
toát lên từ sự nêu gương, giáo dục, thuyết phục quần chúng nhân dân
học tập, noi theo, làm theo bằng trí tuệ, trái tim và bằng cả xương
máu của mình để thực hiện thắng lợi cương lĩnh, đường lối, chủ trương,
chính sách đã đề ra và do đó, đảng không đủ uy tín để lãnh đạo cách
mạng; không được nhân dân suy tôn là người lãnh đạo, người "đầy tớ thật trung thành của
nhân dân"; và quần chúng nhân dân sẽ không
đứng về phía đảng,
dành cho đảng sự đồng tình, ủng hộ
trong đấu tranh cách mạng; thậm chí sẽ nghi ngờ mục tiêu, lý tưởng
của đảng, xa rời đảng.
Rơi vào hoàn cảnh ấy, V.I. Lênin nhấn mạnh rằng,
không ít người sẽ nhận thấy họ bị lừa dối, bị phản bội vì đã nhầm lẫn khi trao gửi niềm tin cho đảng,
đã đi theo đảng; tức là họ
đã sai lầm khi đứng về phía đảng, một lòng một dạ đi theo đảng, kiên quyết đấu tranh lật đổ chế độ người áp
bức, bóc lột người và quá
tin vào tương lai, tiền đồ của cách mạng và lời hứa của đảng về xây dựng cuộc sống mới hòa bình, ấm no, tự do,
hạnh phúc. Đó là một tổn thất lớn của đảng và
nó không thể cứu vãn khi tình trạng suy thoái tư tưởng chính trị, phai nhạt mục
tiêu, lý tưởng cách mạng "lây nhiễm" từ một bộ phận quần chúng vào
trong nội bộ đảng, biến đảng thành "bộ phận theo đuôi quần chúng".
Chính vì vậy, V.I. Lênin nhấn mạnh rằng, một trong những vấn đề then chốt,
quyết định đến chất lượng xây dựng đảng mácxít kiểu mới của giai cấp công nhân
là xây dựng đảng thật sự trong sạch vững mạnh; là đặc biệt quan tâm đến việc
xây dựng, củng cố mối liên hệ "máu thịt" giữa đảng và quần chúng nhân
dân. Người chỉ rõ: "Chủ nghĩa xã hội sinh động, sáng tạo là sự nghiệp của
bản thân quần chúng nhân dân". Trong đó, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ là điều kiện cơ
bản hàng đầu để tạo ra sự đoàn kết, thống nhất cao trong
toàn đảng. V.I. Lênin coi sự đoàn kết,
thống nhất trong toàn đảng là cội nguồn của sức mạnh để chiến thắng mọi kẻ thù, chiến thắng đói
nghèo, sự ngu xuẩn và sự dốt nát.
Theo V.I. Lênin, đảng phải đặc biệt coi trọng và
thường xuyên, nghiêm túc thực hiện tốt công tác phê bình và tự phê bình trong
đảng, vì đây là biện pháp "khó
khăn, phức tạp nhất nhưng hữu
dụng nhất" và chính nó là "phép màu" để nâng cao uy
tín, phát huy vai trò và tăng cường sức mạnh chiến
đấu của đảng, cũng như củng cố niềm tin của nhân dân vào đảng. V.I.
Lênin khẳng định, công tác phê bình và tự phê bình trong đảng có vai trò
đặc biệt quan trọng" và "hết sức cần thiết" để nâng tầm cao trí
tuệ, để phát hiện và giải quyết mâu thuẫn kịp thời, làm cho nội bộ đảng trong
sạch vững mạnh, thật sự đoàn kết, thống nhất. Người viết: "Thái độ của
một chính đảng trước những sai lầm của mình là một trong những tiêu chuẩn quan
trọng nhất và chắc chắn nhất để xem xét đảng ấy có nghiêm túc không... Công
khai thừa nhận sai lầm, tìm ra nguyên nhân sai lầm, phân tích hoàn cảnh đã đẻ
ra sai lầm, nghiên cứu cẩn thận những biện pháp để sửa chữa sai lầm ấy - đó là
dấu hiệu chứng tỏ một đảng nghiêm túc...".
Đoàn kết, thống nhất là cội nguồn sức mạnh của Đảng
Cộng sản, V.I. Lênin chỉ ra rằng: "Nếu không có cái cơ sở tư tưởng chung
thì không thể có vấn đề thống nhất". Như vậy, cơ sở tư tưởng chung của sự đoàn kết thống
nhất trong đảng, theo V.I. Lênin, phải dựa vào sự thống nhất của cương lĩnh,
đường lối, cả trong tư tưởng, tổ chức và hành động, tức là lý luận phải
gắn chặt với thực tiễn, lời nói phải gắn chặt với việc làm; đảng
viên Đảng Cộng sản phải luôn đề cao sự nêu gương, làm mẫu trước quần
chúng nhân dân để họ nhìn vào đó học tập, noi theo, làm theo.
V.I. Lênin chỉ ra và cảnh báo về những "căn
bệnh" đã và đang trở thành nguy cơ đe dọa sự tồn vong của đảng, làm phá
sản thành quả cách mạng, đánh mất niềm tin, uy tín của đảng. Đó là "căn
bệnh" chủ quan duy ý chí, cơ hội, hối lộ, tham nhũng, quan liêu, xa dân,
v.v.. Vì vậy, Người yêu cầu đảng của giai cấp công nhân phải "tẩy
sạch" khỏi đảng những phần tử tha hóa, biến chất, những người "đội
lốt, mang danh đảng viên Đảng Cộng sản" để tuyên truyền quan điểm chống
đảng, phá đảng". Bởi vì, nếu trong đảng mà có những người cơ hội hoặc công
khai, hoặc "ngấm ngầm" thì sớm hay muộn, đảng sẽ "không thể
tránh khỏi tan rã, trước tiên tan rã về tư tưởng, sau sẽ tan rã về tổ
chức".
Bên cạnh việc nhắc nhở phải đưa ra khỏi đảng những
người không đủ tư cách đảng viên Đảng Cộng sản và coi đó là công việc nhất
thiết phải làm, thì đồng thời, V.I. Lênin luôn đề cao vai trò của công tác giáo
dục, xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh, lấy việc tu dưỡng, rèn luyện,
phấn đấu của mỗi cán bộ, đảng viên làm nòng cốt; giúp họ tự ý thức sâu sắc về
việc nâng cao danh hiệu người đảng viên cộng sản trước quần chúng nhân dân.
Nhiệm vụ này không chỉ có ý nghĩa quyết định việc củng cố, tăng cường và nâng
cao vai trò lãnh đạo của đảng mà còn đặc biệt hệ trọng đối với việc củng cố
niềm tin của nhân dân vào đảng cũng như việc nâng tầm cao uy tín, vị thế của
mỗi đảng viên trước nhân dân, nhất là những người giữ chức vụ cao trong bộ máy
của đảng, nhà nước, chính quyền các cấp. Đây là điều kiện tốt nhất để đảng gần
dân, sống trong lòng nhân dân, phát huy vai trò của họ trong việc phát hiện,
xem xét, nhận diện cái tốt, cái xấu để bảo vệ đảng; đóng góp ý kiến, đề xuất
biện pháp giáo dục, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên khi họ mắc sai lầm, khuyết điểm
cũng như giới thiệu cho Đảng những quần chúng ưu tú để đảng bồi dưỡng và kết
nạp họ vào đội ngũ của mình. Đây là một công việc quan trọng và rất cần thiết.
Nhờ đó mà Đảng Cộng sản ngày càng vững mạnh và có như vậy, đảng mới làm tròn sứ
mệnh lịch sử của mình. V.I. Lênin nhấn mạnh: Một trong những điều tối kỵ nhất
là đảng tuyệt đối không được để những phần tử cơ hội, "những phần tử xấu,
những cặn bã của chủ nghĩa tư bản cũ len lỏi vào trong đảng chân chính".
V.I. Lênin cho rằng, việc thoái hóa, biến chất về tư
tưởng, đạo đức, nhất là những sai lầm về đường lối chính trị. Đó là công việc
đặc biệt nghiêm trọng đối với bất kỳ Đảng Cộng sản nào, nhất là đối với những
"người giữ chức trọng quyền cao"; phải coi đó là sự tổn thất to lớn
của đảng, nhưng nghiêm trọng hơn, tổn thất nặng nề hơn không chỉ cho đảng mà
cho cả giai cấp công nhân và nhân dân lao động là sự sai lầm về đường lối chính
trị của Đảng Cộng sản cầm quyền. Bởi vì, toàn bộ sự nghiệp của đảng, trước hết
phụ thuộc vào sự đúng đắn của đường lối chính trị do đảng khởi thảo và lãnh
đạo. Do đó, nhiều lần V.I. Lênin nhắc nhở rằng, đảng phải hết sức cảnh giác,
đề phòng nguy cơ "chệch hướng", sai lầm về đường lối chính trị và
nguy cơ trong nội bộ đảng có cán bộ, đảng viên tha hóa, biến chất, tham nhũng,
quan liêu, xa rời quần chúng nhân dân, "nói một đằng, làm một nẻo"...
Phải khẳng định rõ ràng rằng, đó không chỉ là sự nguy hiểm mà là cực kỳ nguy
hiểm, nếu Đảng của nó lại cầm quyền ở một nước mà giai cấp công nhân chiếm tỷ
lệ nhỏ trong dân cư. Cho nên, bất luận trong điều kiện, hoàn cảnh nào,
trong công tác xây dựng đảng, phải đặc biệt chú trọng quan tâm làm tốt công tác
cán bộ, xây dựng đội ngũ đảng viên của đảng, nhất là đội ngũ những người
giữ chức vụ chủ chốt, phải rà xét thật sự nghiêm túc về phẩm chất và năng
lực, cũng như giao cho họ những công việc thật sự khó khăn để rèn luyện, thử
thách và kiểm chứng sự gắn bó của họ với quần chúng nhân dân, sự tuyệt đối
trung thành của họ đối với sự nghiệp cách mạng của đảng.
Mặt khác, V.I. Lênin luôn đề nghị phải "trí tuệ
hóa" đảng, nhất là trí tuệ hóa đội ngũ cán bộ, đảng viên của giai cấp công
nhân, giai cấp nông dân - những người mới bước ra từ chiến tranh, chưa có nhiều
kinh nghiệm về tổ chức, quản lý công tác xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa,
xã hội. Bởi lẽ, có được cương lĩnh, đường lối chính trị đúng đắn là một trong
những phương sách tốt để nâng cao vai trò và uy tín lãnh đạo của Đảng Cộng sản
nhưng nếu trong đảng chỉ có nhiều người nhiệt tình cách mạng mà thiếu tri thức
khoa học, văn hóa thấp thì đó là một nguy cơ làm suy yếu đảng từ bên trong. Nói
cách khác, đảng thiếu đội ngũ cán bộ tốt thì sự nghiệp cách mạng sẽ gặp vô vàn
khó khăn, thậm chí sẽ không thể thành công./.
. V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb.
Tiến bộ, Mátxcơva, 1979, t. 8, tr. 289.
. V.I. Lênin: Toàn
tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1978, t. 41, tr. 227.
. V.I. Lênin: Toàn
tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1975, t.6, tr.32.
. V.I. Lênin: Toàn
tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1976, t. 35, tr. 64.
. V.I. Lênin: Toàn
tập, Sđd, t.41, tr.51.
. V.I. Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1975, t. 5, tr. 336.
. V.I. Lênin: Toàn tập, Sđd, t. 39,
tr. 256.