Nâng cao năng lực trí tuệ của Đảng trong giai đoạn hiện nay

Bác Hồ và Đảng ta là hiện thân cao nhất của trí tuệ Việt Nam, là linh hồn của cách mạng Việt Nam. Người đã cùng Đảng ta xác định đúng đắn mục tiêu, đường lối, chiến lược, sách lược đấu tranh cách mạng; đã lãnh đạo toàn dân và toàn quân ta từng bước thực hiện mục tiêu dân chủ, người cày có ruộng; qua đó, làm nên cách mạng tháng Tám thành công. Bên cạnh việc xác định đúng mục tiêu, đường lối, phương thức thực hiện cuộc cách mạng - biểu hiện cao nhất của trí tuệ Việt Nam, Đảng ta còn xác định đúng đắn mối tương quan lực lượng, thế mạnh, yếu và xu thế vận động của thế và lực để đề ra đường lối của cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ, tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính nên chúng ta đã làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, buộc thực dân Pháp phải cuốn cờ về nước; chấm dứt gần một trăm năm thống trị nước ta.

Vận dụng sáng tạo quy luật của cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và quy luật của chiến tranh cách mạng, Đảng ta đã đề ra chiến lược, sách lược đấu tranh chống đế quốc Mỹ một cách đúng đắn, linh hoạt; tạo được thời, thế và lực có lợi cho cách mạng; phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc; đồng thời tranh thủ được sự giúp đỡ, ủng hộ tối đa của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới; nhờ đó, chúng ta đã giành thắng lợi từng bước, tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn. Điều đó không chỉ thể hiện ý chí tự lực tự cường, độc lập tự chủ; sự kết hợp ý chí, trí tuệ của Đảng với ý chí, trí tuệ của nhân dân mà còn thể hiện rất rõ tinh thần dám đánh, dám thắng và năng lực biết đánh, biết thắng của quân và dân ta. Vì vậy, chúng ta đã thực hiện trọn vẹn lời căn dặn của Bác: đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào; giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Rõ ràng, với đường lối quân sự, chính trị đúng đắn, sáng tạo, Đảng ta đã khơi dậy và khai thác mọi tiềm năng, thế mạnh vốn có, trong đó có nguồn lực trí tuệ Việt Nam. Có thể khẳng định rằng, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược là thắng lợi của đường lối chính trị, quân sự của Đảng ta và đó cũng là thắng lợi của trí tuệ Việt Nam. Sau đại thắng mùa Xuân năm 1975, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Đây là một vấn đề mới chưa có trong tiền lệ lịch sử dân tộc. Để thực hiện mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, Đảng ta đã phát huy nguồn lực trí tuệ trong điều kiện đổi mới. Tuy nhiên, do bị chi phối bởi cơ chế tập trung, quan liêu, bao cấp và hậu quả nặng nề của chiến tranh do thực dân, đế quốc gây ra, nước ta đã rơi vào tình trạng khủng hoảng kinh tế - xã hội, đời sống của nhân dân gặp nhiều khó khăn, việc khai thác tiềm năng trí tuệ gặp nhiều trắc trở, hạn chế.

Tuy vậy, trước yêu cầu, đòi hỏi của cuộc sống, Đảng ta đã tổng kết thực tiễn, đề ra đường lối đổi mới đúng đắn, sáng tạo. Nhờ đó, chúng ta từng bước khắc phục được khó khăn, tiếp thu, kế thừa các thành tựu của khoa học và công nghệ hiện đại, đưa nước ta vượt qua khó khăn, thách thức. Một trong những đường lối, chủ trương đúng đắn, sáng tạo là Đảng đã tập trung phát triển con người Việt Nam, nâng tầm cao trí tuệ, sự cường tráng về thể chất, phong phú về tinh thần cho họ. Nhờ đó, chúng ta từng bước nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, coi nguồn lực to lớn của con người Việt Nam là nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Điểm nổi bật của phát huy trí tuệ là Đảng đã tập trung xây dựng đội ngũ tri thức, cùng với giáo dục và đào tạo, phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu. Như vậy, xây dựng đội ngũ tri thức, đẩy mạnh giáo dục và đào tạo, gắn với phát triển giáo dục và đào tạo với khoa học và công nghệ đã trở thành động lực mạnh mẽ đưa nước ta bước vào thời kì mới. Đây là cơ sở khoa học để Đảng và nhà nước ta xây dựng, phát triển các chiến lược kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, so với tiềm năng thế mạnh vốn có thì nguồn lực trí tuệ Việt Nam chưa được phát huy đầy đủ. Vào những năm cuối thế kỉ XX, đầu thế kỉ XXI, Đảng ta nhận thức ngày càng đầy đủ, sâu sắc hơn về vai trò, động lực của việc phát huy năng lực trí tuệ của con người Việt Nam. Trên thực tế, việc triển khai đường lối, quan điểm của Đảng về nâng cao trình độ trí tuệ cho người dân Việt Nam còn nhiều hạn chế. Chính sách trọng dụng người tài còn mang tính nửa vời, tình trạng chảy máu chất xám đã diễn ra. Liên quan đến vấn đề này là hệ thống chính sách chậm đổi mới hoặc lạc hậu, nhất là chính sách việc làm, chính sách tiền lương và khen thưởng, chính sách trọng dụng và đãi ngộ người tài còn nhiều điểm bất cập. Tất cả điều đó đã tạo nên áp lực lớn, thậm chí cản trở quá trình phát triển của nước ta. Nói một cách khác, sau khi nước nhà thống nhất, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội, chúng ta đã mắc phải căn bệnh chủ quan, duy ý chí. Do đó, chưa khai thác tốt mọi tiềm năng trí tuệ của con người Việt Nam. Trong nhiều thập kỉ qua, nước ta còn thiếu một triết lý giáo dục nhân sinh. Vì thế, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ đang chỉ là mục tiêu hướng đến chứ chưa thể trở thành động lực của sự phát triển. Vì vậy, sự cần thiết phải nhận rõ vai trò, vị trí của trí thức, trí tuệ Việt Nam có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

Một trong những giải pháp mang ý nghĩa tạo ra sự phát triển đột phá trong việc phát huy nguồn lực trí tuệ Việt Nam, góp phần trấn hưng dân tộc trong thời kì mới, trước hết cần phải thống nhất và nâng cao nhận thức của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân về vị trí, vai trò của trí tuệ Việt Nam. Giải pháp này thể hiện trên ba cấp độ của chủ thể trí tuệ Việt Nam. Đó là phải nâng tầm cao nhận thức trí tuệ của Đảng và Nhà nước, sau đó là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho xã hội và cuối cùng là nâng cao trình độ học thức, trí tuệ cho người dân. Muốn vậy, cần phải xây dựng cho được hình mẫu người lao động trí tuệ Việt Nam với một hệ chuẩn các tiêu trí xác định, khả thi.

Mặt khác, cần tham khảo kinh nghiệm của các nước tiên tiến trên thế giới về con đường, giải pháp để nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng tầm cao trí tuệ của người Việt Nam trong tình hình mới. Trong đó, cần coi trọng việc học tập và vận dụng sáng tạo một bài học lớn của Bác Hồ khi Người coi: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Bởi lẽ, chính sự dốt nát là một nguyên nhân khiến nước ta bị ngoại xâm thống trị, chính sự dốt nát là nguyên nhân khiến chúng ta không thể đứng lên tự giải phóng mình, chính sự dốt nát là nguyên nhân khiến nước ta nghèo nàn, lạc hậu, tụt hậu. Rõ ràng, dốt nát là nguyên nhân của mất nước, nghèo nàn, lạc hậu thì ngược lại, xây dựng và phát triển nguồn lực trí tuệ chính là động lực để phát triển đất nước. Chìa khóa để mở ra con đường đưa nước ta tiến lên, trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2050, không có gì khác mà chính là tài sản trí tuệ - vốn liếng quý nhất của dân tộc. Điều đó chỉ có thể đạt được khi và chỉ khi nào chúng ta thực sự coi giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu. Đầu tư cho hai lĩnh vực này là đầu tư cho phát triển.

Nói một cách khác, nước ta chỉ có thể trở thành con rồng châu Á khi và chỉ khi trí tuệ được coi trọng. Trong quá trình chấn hưng đất nước, chúng ta cần sử dụng tài nguyên thiên nhiên nhưng nguồn này đang bị khai thác cạn kiệt và đến một ngày nào đó sẽ không còn. Nguồn vốn và của cải duy nhất để có thể phát triển đất nước mà không sợ cạn kiệt và ô nhiễm môi trường là tri thức, trí tuệ. Đây là nguồn vốn, của cải vô tận của chúng ta; chính nó sẽ là động lực để nước ta bước vào nền kinh tế tri thức. Chính nó là sự cứu nguy quá trình chảy máu chất xám đang diễn ra trầm trọng ở nước ta. Có thể khẳng định rằng, chưa bao giờ trí tuệ, tri thức, khoa học, công nghệ, giáo dục và đào tạo được tôn vinh như hiện nay nhưng cũng chưa bao giờ, Đảng, Nhà nước lại lo ngại đối với những hậu quả của sự phát triển trí tuệ, tri thức, khoa học, công nghệ lại lớn như hiên nay. Bởi vì, trí tuệ chỉ là một nguồn lực trong quá trình phát triển đất nước. Do đó, nó không phải là yếu tố duy nhất. Đề cao trí tuệ là cần thiết nhưng quá trình phát triển đất nước không thể thiếu đạo đức, đạo lý và pháp lý. Vì lẽ đó, phát triển trí tuệ Việt Nam phải có định hướng đúng đắn để trí tuệ Việt Nam phục vụ tốt sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chúng ta tôn vinh hiền tài, nhân tài trên cơ sở lấy đạo đức làm gốc. Trí tuệ có vị trí, vai trò quan trọng nhưng chỉ đơn độc trí tuệ thì không thể đem đến những điều tốt đẹp cho con người và xã hội Việt Nam.

Để phân định một cách rõ ràng những việc cần làm, nên làm và những việc không nên làm trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thì nhất thiết Đảng phải nâng cao năng lực trí tuệ của mình. Đây là yếu tố cần thiết để làm cho Đảng ta luôn xứng đáng là đạo đức, là văn minh. Đó cũng là tinh thần cốt lõi nhất của triết lý giáo dục Việt Nam hiện đại mà Đảng và Nhà nước là lực lượng tiên phong, đi đầu trong việc xây dựng xã hội ta là xã hội đạo đức, là xã hội văn minh./.